nhảy vào suối mát ta chơi

nhảy vào suối mát ta chơi

---

Có lần vào một tiệm sách, thấy trên tường có treo một thư pháp thật đẹp viết “Dẫu biết vô thường sao lòng vẫn xót xa”. Tôi chợt nghĩ, có phải “lòng ta cảm thấy xót xa” vì cuộc đời vô thường và thay đổi như câu thư pháp ấy viết không? Hay vì một nguyên nhân nào khác sâu xa hơn?

Thay đổi là sự tự nhiên

Nơi tôi ở có bốn mùa rõ rệt. Có những tháng tuyết rơi thật cao ngập trắng và xóa hết đường phố, rồi mùa xuân có hoa nở đủ sắc màu với những cành lá non tươi màu xanh mạ, và mùa hè về cây cỏ xanh rì soi bóng bên dòng suối trong mát.

    Và vào tháng này trời nơi đây đã bắt đầu vào thu. Tôi biết vài tuần nữa thôi, ngàn lá bên khu rừng nhỏ sau nhà sẽ đổi muôn màu, chúng rụng bay khắp trời, để lại một rừng cây trơ trọi khi trời trở lạnh và ngày ngắn đi hơn.

    Tôi thấy rõ được sự đổi thay của bốn mùa, nhưng tôi không thấy nó là vô thường. Bốn mùa thay đổi tự nhiên. Một buổi sáng vào thu nhìn những chiếc lá sắc màu dưới bước chân đi, tôi cảm thấy cái đẹp nhiệm mầu của thiên nhiên, của sự sống.

    Tôi nghĩ, có lẽ chúng ta chỉ nhắc đến vô thường khi nào có những việc gì xảy đến bất ngờ với mình. Một hôm trở về khu phố cũ, căn nhà ngày xưa giờ đã nhiều biến đổi, nhìn cánh cửa sổ, tấm sáo quen thuộc ngày nào… tôi chợt cảm thấy cuộc đời qua nhanh. Ta cảm thấy phiền muộn trước những đổi thay nào mà mình không muốn, hoặc không chấp nhận. Và đó mới là nguyên nhân của khổ đau.

    Trong Kinh A Hàm, có lần ông Thôn trưởng Na Ca Dà hỏi Phật:

    - Bạch Thế Tôn, nguyên nhân nào khích động các khổ?

Phật hỏi ông:

    - Nếu trong thôn ông có người chết hoặc có người bị tai nạn, ông có buồn khổ không?

    - Bạch Thế Tôn, có khi buồn khổ, có khi không.

    - Tại sao?

    - Nếu những người chết hoặc bị tai nạn ấy là bà con thân quyến của con thì con buồn khổ.  Trái lại thì con không buồn khổ.

Phật đáp:

    - Gốc của sự buồn khổ là do lòng dính mắc vậy.

    Như vậy thì sự đổi thay, chưa chắc sẽ mang lại cho ta khổ đau, nhưng chính những vướng mắc của mình mới là nguyên nhân chánh.

Buông xả để thấy tuệ giác của vô thường

Và vì vậy, muốn có hạnh phúc và được an tĩnh trong cuộc sống chúng ta phải biết tập buông bỏ những vướng mắc, mong cầu trong tâm mình. Vì đó mới là nguyên nhân chính của khổ đau.

   Nhưng chúng ta có thể buông bỏ được chăng? Các vị thiền sư thường dạy chúng ta một phương cách buông xả tuyệt vời nhất là hãy để cho thực tại được như nó đang là.

    Thật ra, buông xả không phải là một phương cách để ta giải quyết vấn đề hay chuyển hóa hoàn cảnh xảy ra, mà là một thái độ tiếp nhận trong sáng của tâm mình. Buông xả không phải là một sự dụng công nào của cái tôi, của bản ngã, mà chỉ là một sự mở rộng tự nhiên.

    Khi đứng trước những mất mát, biến đổi, nếu trong tâm không an tĩnh thì ta biết mình không an tĩnh, không sáng suốt thì thấy không sáng suốt, tâm phiền não thì ta thấy tâm đang phiền não. Có như vậy ta mới trọn vẹn được với thực tại đang là. Chứ ta không cần mong cầu nó được trở thành trạng thái tốt đẹp hay lý tưởng nào khác theo ý của mình. Và chừng ấy ta mới có thể thấy rõ được tuệ giác của lý vô thường. Những gì phải đến trong cuộc sống thì sẽ đến, và khi chúng đi thì tự nhiên sẽ qua đi.

Với tình thương rộng mở

Nhưng nếu như ta thấy mình vẫn còn phải cần làm một cái gì đó, thì đức Phật cũng có chỉ dạy cho chúng ta những phương cách để tạm thời chuyển hóa phiền não.

    Trong cái tương đối của cuộc sống thì không có gì là thật sự trống không hết. Một ly đầy nước, nhưng khi ta đổ hết nước đi, thì ly ấy sẽ lại đầy không khí. Không cái này thì sẽ có một cái kia. Vì vậy đức Phật cũng có dạy những phương cách thông thường để buông xả rất hay.

    Tôi nhớ trong bài kinh An Trú Tầm, Vtakkasanthàna sutta, Phật có dạy một cách buông bỏ bằng cách thay vào đó một cái gì tốt lành hơn. Ta có thể tạm buông bỏ một phiền não bằng cách thay vào đó bằng một niệm an vui.

    Lấy một hơi thở thay cho một bất an. Lấy một câu niệm Phật thay vào một tâm sợ hãi. Lấy một việc làm thiện lành thay cho một hành động xấu ác. Trong kinh, Phật có cho ví dụ như một người thợ mộc thay những con chốt (a peg) hư xấu của một chiếc bàn, bằng cách dùng một con chốt mới khác để đánh bật con chốt hư xấu ra ngoài, và thay vào đó bằng một con chốt tốt đẹp hơn.

    Mà bạn biết không, tình thương là một con chốt tốt lành có thể đánh bật ra hết những muộn phiền, hờn giận, sợ hãi trong ta, và nó sẽ thay vào đó bằng một sự chấp nhận, an tĩnh, và hạnh phúc.

    Một tình thương lớn giúp cho ta có được một khả năng xả bỏ, tha thứ và tiếp nhận được hết tất cả, ngay cả những khổ đau của chính mình. Tình thương nhỏ khiến ta bị dính mắc, nhưng với một tình thương lớn thì tâm ta sẽ không còn bị vướng vào một nơi nào hết.

Kinh kệ mệt hơi

Có lần đến thăm một tu viện nọ, vào thư quán tôi thấy khuất trong một góc bụi bậm trên một kệ sách có để một tượng Phật nhỏ ngồi thiền, rất đơn sơ không sơn phết. Hình dạng của tượng Phật thiếu cân xứng, lại có một dáng ngồi không thẳng và trang nghiêm như những tượng Phật khác.

    Người bán hàng nói rằng có một Phật tử tặng cho nhà sách để bán, thế nhưng không ai thỉnh vì tượng không được đẹp. Đa số ai cũng muốn tìm những tượng Phật có tướng tốt lành, và nhất là được làm bằng gỗ hay đá quý. Người bán hàng nói, nếu muốn chị sẽ biếu tặng tôi chiếc tượng ấy.

    Và tôi thỉnh tượng Phật nhỏ ấy về đặt trên bàn viết của mình. Mỗi lần nhìn chiếc tượng nhỏ ấy, tôi cảm thấy đức Phật rất bình thường và gần gũi với mình. 

    Nó nhắc nhở tôi xả bỏ hết những tự ti và tha thứ cho sự bất toàn của ta. Tôi cảm nhận được một tình thương và sự buông xả. Nhớ bài haiku của Thiền sư Nhật Giun,

          Kinh kệ mệt hơi

          Tám mốt tuổi rồi

          Gần đất xa trời

          Nhảy vào suối mát ta chơi

    Đời sống luôn thay đổi và cũng nhiều vướng mắc. Hãy sống với một tình thương rộng mở. Sáng nay, dưới bước chân ta đi một chiếc lá thu rụng, hãy buông thả hết và rong chơi bạn nhé…

Duy Nhiên