Tôi nhớ mấy mươi năm về trước, có lần lên tu tập ở một thiền viện trên núi cao. Lúc ấy vào giữa mùa thu, cây lá đổi màu. Những buổi sáng, sương mù quyện phủ trùm rừng núi, ôm ấp con suối nhỏ chảy róc rách. Mùa thu, không gian chứa đựng thời gian, đẹp.
Nhưng sau vài ngày, tôi không còn nhận thấy những vẻ đẹp ấy nữa, có lẽ vì chúng đã trở thành quen thuộc. Tôi thấy mình không còn để ý đến những chiếc lá vàng đỏ trên con đường thiền hành, lại hay tìm đến đứng trên một dốc cao, nhìn xuống thành phố xa xôi bụi bặm dưới kia. Có lẽ vì tôi quen tìm kiếm hạnh phúc trong sự thực hiện, sáng tạo. Trên thiền viện này mọi việc vắng lặng quá, ý muốn phải thực hiện “một cái gì” ấy kéo tâm tôi về phố chợ xưa.
Thật ra, tôi nghĩ chúng ta không cần phải đi xa, lên một thiền viện, hoặc tìm một nơi nào quạnh quẽ xa xôi đâu hết. Vì nơi đó cũng vẫn là bây giờ và ở đây thôi! Trong cuộc sống hằng ngày, giữa những bận rộn, vẫn có đó một không gian tĩnh lặng. Nếu như ta biết buông xuống những tìm kiếm và mong cầu của mình, cho dù đó là một mong cầu được tỉnh thức. Sống tỉnh thức không phải là có được một trải nghiệm phi thường nào, mà ta chỉ cần rõ biết được mình đang là như thế nào. Vậy thôi!
Có lần, tạp chí New Yorker đăng một tranh vui, vẽ hai vị sư, một già một trẻ, ngồi xếp bằng cạnh nhau trong tư thế thiền định. Vị sư già ngồi yên nhắm mắt, vẻ mặt tĩnh lặng, còn vị sư trẻ thì lộ vẻ bất an, bồn chồn, không yên. Thấy thế, vị sư già quay sang nói nhỏ: “Chẳng có gì xảy ra nữa đâu. Chỉ có vậy thôi!”
Đêm nay trời thật lạnh. Bên ngoài vườn, những cành cây khô cóng, bạc xám, đóng băng nghiêng ngả vào nhau. Có tiếng cành khô nào rơi gãy ngoài sân. Cái nghe của tôi chợt trở nên bén nhạy lạ thường, tưởng chừng như nghe được cả tiếng ánh trăng xanh rơi trên sân tuyết ngoài kia. Ánh trăng mênh mông rọi vào khung cửa sổ trải sáng mặt bàn viết. Trang sách đọc dở dang ban chiều vẫn nằm đó, có một bài thơ nào còn vướng trên trang giấy cũ:
Thiên phong đỉnh thượng nhất gian ốc,
Lão tăng bán gian vân bán gian.
Tạc dạ vân tùy phong vũ khứ,
Đáo đầu bất tợ lão tăng nhàn.
Trên nghìn đỉnh núi một gian nhà,
Một nửa cho mây, một nửa ta.
Đêm qua gió thổi mây đi mất,
Tính lại ai nhàn bằng lão gia!
Thiền Sư Quy Tông
Minh Tánh Nguyễn Duy Nhiên
