Biết rõ chứ không cần phải trở về

 Biết rõ chứ không cần phải trở về...

---

Trong một bài kinh, đức Phật khuyên ta hãy biết rõ tất cả những hành động của mình trong đời sống hằng ngày. Nhưng nếu như trong cuộc sống mà ta cứ phải liên tục chú ý đến mỗi hành động của mình, thì việc ấy có lẽ không thực tế lắm, mà đôi khi còn là một trở ngại nữa bạn hả!

    Thật ra tôi nghĩ, chúng ta khó có thể nào mà cứ liên tục chú tâm đến mọi việc xảy ra. Nếu như “ta” lúc nào cũng cứ phải chú ý đến từng hành động, mỗi việc làm của mình, thì chắc chắn là “ta” sẽ mệt mỏi lắm. Nhưng chúng ta nên tìm hiểu sâu hơn lời Phật dạy về việc “biết rõ việc mình đang làm”, và với một cái nhìn rộng lớn hơn.

    Các vị thiền sư thường hay nói về một cái “tánh biết”, knowing, sẵn có trong tất cả chúng ta. Có lẽ là “ta” sẽ không thể nào biết rõ hết mọi việc mình đang làm, nhưng “cái biết”, knowing, tự nó có thể làm được việc đó. Khi ta rộng mở và để yên, thì cái biết của mình sẽ phát sinh lên tự nhiên thôi. Không cần cố gắng tai ta vẫn nghe, không cần nỗ lực mắt ta vẫn thấy, không cần chú tâm nhưng ta vẫn biết… 

    Mà nhiều khi, những cố gắng của ta lại thường gây nên những khó khăn và trở ngại không cần thiết, vì đó là sự dụng công của một cái Tôi, cái Ngã. Và thường khi hễ cái Ngã có mặt thì cái biết tự nhiên sẽ vắng mặt. Bạn biết không, thật ra chính cái biết, knowing, mới là quan trọng, chứ không phải là đối tượng của nó. The knowing is more important than the known.

    Ta không thể “biết rõ việc mình đang làm” bằng một sự dụng công hay gắng sức nào, nhưng chỉ có thể bằng một thái độ buông xả và rộng mở, cho phép những gì đang có mặt được có mặt, để thấy rõ những gì đang xảy ra. Vì khi ta rộng mở ra, thì cái "Ta" của mình sẽ bớt đi ý đồ kiểm soát chủ quan của nó, và nhờ vậy mà cái thấy biết của mình cũng sẽ dễ dàng có mặt hơn trong giờ phút hiện tại.

    Mà thật ra ta cũng không cần trở về với giờ phút hiện tại để thấy biết, bởi vì hiện tại lúc nào cũng đang hiện hữu, ta có đi nơi nào khác đâu mà cần phải trở về? Vấn đề khởi lên khi “Ta” cố gắng để có mặt trong giờ phút hiện tại này. Cũng như một con cá thong dong giữa đại dương lại cố gắng trở về lại với nước, hay con chim đang bay trong không trung lại muốn tìm kiếm một bầu trời.

    Nếu như ta bớt đi sự tìm kiếm của mình thì hiện tại chỉ là một thực tại đang-là tự nhiên thôi. Hiện tại đâu phải là một khoảng không gian hay thời gian đóng kín hay giới hạn nào, mà ta phải cố gắng mới có thể bước vào. Chỉ cần biết buông ra thì hiện tại nhiệm mầu sẽ có mặt.

    Và được như vậy rồi thì đi đến bất cứ nơi nào, hay đang ở trong một hoàn cảnh nào, ta cũng có một cơ hội để sống trong chánh niệm và tỉnh giác, và lúc nào cũng có thể “biết rõ việc mình đang làm.”

— Minh Tánh Nguyễn Duy Nhiên