Hạnh phúc và tuổi tác

Hạnh phúc và tuổi tác

---

Vào dịp cuối năm, chúng ta lại sắp sửa có thêm một tuổi mới. Khi nói đến tuổi già phần lớn chúng ta thường có một thái độ bi quan. Tuổi già cũng thường hay được ví với những buổi hoàng hôn, xế chiều, hay của sự cô độc. Tuổi già cũng được so sánh với mùa thu trong thiên nhiên, khi những chiếc lá xanh bắt đầu phai màu và rơi rụng, trước khi trời chuyển mùa…

Nhưng có một nghiên cứu gần đây của Brooking Institute cho thấy có một cái nhìn mới mẻ và lạc quan hơn về vấn đề tuổi tác, và khám phá ấy có thể mang lại cho ta một "nụ cười". 

Brooking Institute, là một nhóm chuyên gia “think tank” rất nổi tiếng tại Hoa kỳ, trong những năm vừa qua có làm một nghiên cứu tìm hiểu về sự liên hệ giữa hạnh phúc và số tuổi của chúng ta.

Bà Carol Graham là người đứng đầu cho nghiên cứu này, và cũng là tác giả của những quyển sách như là Happiness Around the World, The Pursuit of Happiness: An Economy of Well-Being.  Nhóm của bà Graham đã thăm dò và tìm hiểu các đối tượng trên nhiều quốc gia, và thuộc những nền văn hóa khác nhau, ở khắp nơi trên thế giới. Và trong thời gian qua, bà có công bố kết quả nghiên cứu của mình về sự liên hệ giữa hạnh phúc và tuổi tác.

Là một nụ cười

Bà Graham chia sẻ rằng, qua những nghiên cứu của bà thì tất cả những dữ kiện thu thập được đều xác định chung một điều, là mức độ của hạnh phúc sẽ tăng lên theo với số tuổi của ta. Và cái biểu đồ trình bày cho sự liên hệ giữa hạnh phúc và tuổi tác, happiness and age chart, là hình của một “nụ cười”, a smile.

Bà Graham chia sẻ, theo kết quả nghiên cứu này thì chúng ta không cần phải tiếc nuối hay huyền thoại hóa hạnh phúc của tuổi thơ mình, vì hạnh phúc sẽ tăng trưởng tự nhiên theo với thời gian.

    Lẽ dĩ nhiên nó cũng dựa trên những yếu tố quan trọng như là ta phải có một sức khỏe tương đối và một mối tương quan tốt với người chung quanh. Thật ra thì thiếu những yếu tố cơ bản này thì vào lứa tuổi nào ta cũng khó có thể có được hạnh phúc. Vấn đề sức khỏe là một trong những vấn đề lớn của tuổi già, nhưng theo bà thì phần lớn là người ta cảm thấy mình có hạnh phúc hơn.

    Bà Graham nhận xét rằng, vấn đề tiền bạc bao giờ cũng có một ảnh hưởng trực tiếp đến hạnh phúc cá nhân. Nhưng khi những nhu cầu vật chất căn bản đã được đầy đủ rồi, thì người ta lại bắt đầu đo lường hạnh phúc bằng cách so sánh những gì mình có với người chung quanh. Có lẽ khi chúng ta lớn tuổi, mình có tuệ giác hơn, biết chấp nhận và biết hài lòng với những gì mình đang có hơn.

Triết gia Cicero về tuổi già

Một triết gia cổ Hy Lạp, Cicero, vào khoảng cuối đời mình, ông có viết một tiểu luận về tuổi già, On Old Age, và có những chia sẻ rất lạc quan. Ông nói tuổi già có 4 vấn đề chánh như sau: ta không còn làm việc nhiều, sức khỏe yếu đi, những thú vui vật chất giảm sút, và cái chết gần kề. Nhưng theo ông thì thật ra những vấn đề ấy không nhất thiết sẽ làm giảm đi hạnh phúc trong cuộc sống.

Cicero viết, người lớn tuổi tuy không còn khả năng làm nhiều việc, nhưng họ có những kinh nghiệm và tuệ giác mà tuổi trẻ không có. Và vì vậy khi làm việc gì, tuy ít, nhưng nó có hiệu quả hơn. Cơ thể và tâm trí người già không nhất thiết phải suy giảm, nếu như ta biết thường xuyên tập luyện. Và có thể ta không còn hưởng những thú vui về vật chất nhiều như xưa, nhưng người già có nhiều thì giờ cho nhau hơn, cho bè bạn hơn, mà tự chính chúng là những thú vui rất sâu sắc trong cuộc sống. Và về cái chết thì ông Cicero tin rằng sẽ không có gì là mất đi hết, nên ta cũng không cần phải lo sợ. Theo ông thì tuổi già chỉ là một tiến trình tự nhiên của đời sống.

Trăng hay trời đã sáng?

Và có lẽ, kết quả của nghiên cứu này chỉ trình bày cho chúng ta điều mà ta vẫn biết, là hạnh phúc một phần là do hoàn cảnh chung quanh, nhưng phần lớn là do ở thái độ của mình.

    Thiền sư Basho có viết một bài Haiku cuối năm,

Trăng hay trời đã sáng?

Sống lười, theo ý mình

Thế là đã hết năm.

(Thái Bá Tân dịch)

    Trăng hay trời đã sáng là cũng tùy ở cái nhìn của ta, nhưng đừng bao giờ “sống lười theo ý mình” bạn hả! Cuộc sống, như biểu đồ của mối liên hệ giữa tuổi tác và hạnh phúc, sẽ là một nụ cười, a smile, nếu như ta biết học bài học của cuộc đời và tiếp nhận nó một cách sáng suốt. Và ta cũng có thể tập cho mình có một thái độ hạnh phúc ấy vào bất cứ ở lứa tuổi nào, phải không bạn?

nguyễn duy nhiên