Tỉnh thức là tâm yên nghỉ
Khi trung tâm Insight Meditation Society mới mở, một trong những người hướng dẫn, Steve Armstrong, có làm một tờ quảng cáo nhỏ đùa chơi, trong ấy anh có đăng một câu châm ngôn thật tuyệt: "Thà ngồi yên không làm gì hết, còn hơn là hoang phí thời giờ của bạn." Mặc dù câu châm ngôn của anh đã không được đăng trên tờ quảng cáo thật sự, nhưng nó đã diễn đạt rất chính xác về mục đích của thiền tập.
Thật sự là vậy, chúng ta thực tập chánh niệm, thiền quán là học cách không làm gì hết, để khỏi hoang phí thời giờ, cũng như sự sống của mình. Chúng ta tập không hành xử theo tập quán và thói quen, không làm những hành động có khuynh hướng tạo khổ đau cho ta và kẻ khác.
Không làm gì hết, trong đạo Lão gọi là vô hành, non-doing, không có nghĩa là ta đóng kín tâm mình lại và buông suôi, nhưng nó có nghĩa là yên nghỉ. Ta yên nghỉ tâm mình bằng sự có mặt với bất cứ một việc gì đang xảy ra trong giờ phút hiện tại, mà không cộng thêm một cố gắng hoặc một sự kiểm soát nào hết. Vô hành cũng có nghĩa là an trú.
Ở trạng thái bình thường, trong tâm thức ta vẫn có mặt một tiến trình gọi là bhava, có nghĩa là "trở thành." Trong trạng thái "trở thành" này, chúng ta thường có khuynh hướng nghiêng về phía tương lai, muốn có được một sự an toàn, một cái gì mà ta có thể nắm bắt được, ta muốn giữ cho sự vật đừng thay đổi. Trong trạng thái ấy ta không thể nào có được sự quân bình, nó thôi thúc ta đi tìm một hơi thở kế tiếp, trong khi hơi thở trước mặt vẫn còn đó.
Khi các thiền sư nói về sự buông bỏ hoặc xả ly, là các ngài nói đến việc buông thả cái gánh nặng "trở thành" này, và trở về với tự tánh trong sáng của ta, một trạng thái an lạc tự nhiên. Hành động hữu ích nhất trong thiền tập là sự trở về, sự nghỉ ngơi, không nghiêng về tương lai, một thái độ buông xả. Chúng ta có thể buông bỏ được hết, cho dù đó là sự mong đợi một hơi thở kế tiếp, để ta ngồi yên lại, trở về với giây phút hiện tại, trở về với chính mình. Và vô hành, non-doing, chỉ có nghĩa là vậy. Thiền tập không phải là đi tạo dựng một cái gì xa lạ ở bên ngoài ta. Nó cũng không phải là cố gắng đạt được một kinh nghiệm nào đó để cho ta bám giữ. Có lẽ, ta có một ước mơ thầm kín là qua thiền tập ta sẽ thu thập được một số kinh nghiệm kỳ diệu, hay là một vài điều nổi bật, để rồi ta có thể đem ra phô trương với kẻ khác.
Có lẽ, ta tưởng rằng mình sẽ trở nên cao trọng hơn, nhờ những thành quả tâm linh thu đạt được, với một ý niệm sở đắc, như là "sự tỉnh thức của tôi," "tuệ giác của tôi." Ngày nay chúng ta đã bị ảnh hưởng nhiều bởi cái văn hóa, xem việc tỉnh thức như là một sự phô diễn hoặc một địa vị trong xã hội: "Người ta chắc chắn thế nào cũng nhận ra tôi là người đã tỉnh thức."
Buông bỏ được gánh nặng của cái tham vọng thu góp và nặng phần trình diễn này, ta sẽ giúp cho tâm mình được nghỉ ngơi, an tĩnh. Như một vị thầy của tôi, ngài Nyoshul Khen Rinpoche diễn tả, "Hãy đem tâm hồn mỏi mệt về nghỉ ngơi trong một không gian an lạc rộng lớn, tự nhiên." Và từ đó, thay vì hoang thí thời giờ của mình, qua những nỗ lực không cần thiết, thái độ không làm gì hết, vô hành, của ta, có thể đưa ta đến một tuệ giác và sự nghỉ ngơi, thong dong vô tận.
Sharon Salzberg
— Duy Nhiên dịch
No comments:
Post a Comment